การขยายตัวของตลาดแบตเตอรี่ลิเธียมไอออน อย่างไม่เคยปรากฏมาก่อนในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ทำให้ความต้องการวัสดุหลักที่ใช้ในการผลิตแบตเตอรี่เพิ่มขึ้นอย่างมาก ยิ่งความต้องการสูง ความกดดันในการเพิ่มราคาหรือการค้นหาแร่ทางเลือกก็สูงขึ้น

เผยกราฟราคา

สำนักงานเทคโนโลยียานยนต์ของกระทรวงพลังงานแห่งสหรัฐอเมริกา ได้เน้นย้ำถึงวิวัฒนาการราคาของแร่หายากระหว่างปี 2010 ถึง 2021 ซึ่งเป็นองค์ประกอบที่ใช้ในปฏิกิริยาเคมีของแบตเตอรี่ลิเธียมไอออน ดังที่เราเห็นในกราฟ ราคาของวัตถุดิบบางอย่างผันผวนอย่างมากในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ราคาของโคบอลต์มีความผันผวนสูง

ใช้นิกเกิลแทน

นี่คือเหตุผลที่เมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมา ผู้ผลิตแบตเตอรี่หลายรายรีบเปลี่ยนจากแร่แบตเตอรี่ที่มีโคบอลต์เป็นนิกเกิล (เกินขึ้นในปี 2021) ที่มีปฏิกิริยาเคมีหลากหลาย ซึ่งมีสูตรผสมโลหะหลายแบบ เช่น NMC นิกเกิล-แมงกานีส-โคบอลต์ หรือ NCA นิกเกิล-โคบอลต์-อะลูมิเนียม ที่มีข้อดีตรงให้ความหนาแน่นพลังงานสูง และช่วยลดปริมาณโคบอลต์ได้เหลือน้อยกว่า 10% หรือใกล้ถึง 5% ของขั้วไฟฟ้าแคโทด แต่ยังมีราคาแพงอยู่ดี เมื่อเทียบกับแบต LFP ที่จะกล่าวถึงต่อไป

ทางเลือก LFP

อีกวิธีหนึ่งคือเปลี่ยนไปใช้เคมีแบตเตอรี่ที่มีพลังงานหนาแน่นน้อยกว่า และไม่มีแร่โคบอลต์เลย ส่วนใหญ่เป็น LFP แบตเตอรี่ลิเธียมไอออน ฟอสเฟต ซึ่งสิ่งที่น่าสนใจคือ ความคงตัวของราคาแร่เหล็กนี้ ซึ่งจะช่วยให้ปฏิกิริยาเคมีลิเธียมไอรอนฟอสเฟต (LFP) เป็นที่นิยมมากขึ้น เริ่มต้นจาก Tesla (เทสล่า) ได้ยืนยันการเปลี่ยนรถยนต์รุ่น Model 3 และ Model Y ทั่วโลกให้ใช้แบตแบบ LFP แล้วในปี 2022 นี้

LFP ราคาถูกแต่ว่า..

นอกจากแบต LFP จะมีราคาถูก และปราศจากโคบอลต์แล้ว ยังมีข้อดีตรงที่อายุยืน ปลอดภัยหากรั่วที่เซลล์ใดเซลล์หนึ่ง ก็ไม่ลุกไหม้ แค่มีเพียงควันเท่านั้น แต่ต้องไม่ลืมข้อเสียตรงที่มีน้ำหนักเยอะกว่า และความหนาแน่นพลังงานน้อยกว่า เมื่อเทียบกับแบตเตอรี่ที่มีโคบอลต์ ดังนั้นแบตแบบ LFP จึงนิยมกับอุปกรณ์ที่ไม่ได้ต้องการกำลังไฟสูงมาก เช่น มือถือ แลปท็อป พาวเวอร์แบงค์ หรือมอเตอร์ไซค์ไฟฟ้าคันย่อม ๆ ก็ยังมีให้เห็น

อ่านเพิ่มเติม : เผยต้นทุนแบตเตอรี่พุ่งสูงแต่คนยังซื้อรถยนต์ไฟฟ้า เพราะเหตุใด?

แร่อื่น ๆ ที่แพงรองลงไป

ในขณะที่โคบอลต์ยังคงมีราคาแพงที่สุด (ต่อหน่วยน้ำหนัก) ตัวเลือกถัดไปคือนิกเกิล ไม่มีใครบอกได้ว่า ราคาแร่นี้จะยังคงเสถียรภาพอยู่หรือไม่ (สำนักข่าวรอยเตอร์รายงานการเพิ่มขึ้นอย่างมากในเดือนมีนาคม 2022 ซึ่งเกี่ยวข้องกับความไม่แน่นอนของตลาดบางส่วน)

วัสดุแคโทดที่แพงที่สุดเป็นอันดับ 3 ในแบตเตอรี่ลิเธียมไอออนคือทองแดง แต่สัดส่วนการใช้ในแบตเตอรี่ค่อนข้างต่ำ แม้ว่าจะมีสวนร่วมใน EV น้อย แต่เราก็เริ่มเห็นสัญญาณกราฟราคาเชิดหัวขึ้นตามมาแล้วเช่นกัน

อ่านเพิ่มเติม : รู้จักเทคโนโลยีแบตเตอรี่ CTP เตรียมใช้กับรถยนต์ไฟฟ้าของปตท.

ยังไงก็ต้องง้อแร่เฉพาะทาง

ดูเหมือนว่า เมื่อวงการแบตเตอรี่เข้าไปจับแร่ใดก็ตาม แร่นั้นก็จะเริ่มมีราคาเพิ่มขึ้นตามโคบอลต์ไปด้วย เนื่องจากต้นทุนของแบตเตอรี่มีราคาสูงมาก เมื่อเทียบกับต้นทุนโดยรวมของรถยนต์ไฟฟ้าทั้งคัน และภายในต้นทุนแบตเตอรี่ ก็มีแร่ในขั้วแคโทดเป็นส่วนสำคัญ ซึ่งแร่ธาตุที่จำเพาะเจาะจงอย่างนี้ จะมีบทบาทสำคัญมากในตลาดโลก โดยที่แบตเตอรี่ต้องตามง้อกลไกตลาด ทำให้ดูเหมือนว่าราคาแบตเตอรี่จะยังไม่ลดลงในเร็ววันนี้อย่างที่ใครหลายคนคาดไว้

อ่านเพิ่มเติม : เผยค่าเปลี่ยนแบต Tesla Model S และ Model 3 ราคาเท่ากับ Almera ป้ายแดง 1 คันในสหรัฐอเมริกา